मेरो स्याङजा: मेरो सम्झना
(शिखरिणी छन्दमा)

छुदै माताजीका, चरणतलमा, जान्छु म भनी
रुदै आज्ञा दिन्छिन्, दुखित मनले, पुज्य जननी ।
म आएँ पाताल्मा, तर मन उतै, बाल्-हठ गरी
सयर् मै स्याङ्जाका, एक एक गरी, स्वर्ग नगरी॥
(१)
कुभिण्डे, नौडाँडा, सकल पथका, भीर पहरा
उकाली ओराली, अनि निकटका, स्वच्छ छहरा ।
छिचोल्दै राङ्खोला, अलि पर झरी, मिर्दि बगर
दिसिँकोट्, चापाकोट्, वरपर बिते शैशव-पला ॥
(२)
पहाड्की चेली शीतल जलभरी, काँस-करुवा
दरौँ की शिर्वारी, हर क्षण तयार्, पुज्न वटुवा
बुलाँकी नाकैमा, झलमल परी, पल्टन हुँदी ।
मसक्कै मस्किन्थिन्, उपल घरक,गुर्सिनी दिदी ॥
(३)
असार्-साउन् बर्षा, रुझि रुझि म खेल्थे अनमत्तै
सुसाम्थ्यो सल्लेरी, रति भर नमान्ने डर कतै ।
घमण्डी थी आँधी, नसुनु यसको, कल्कल उता
उठाम्थी यो वासै, क्षण भर सुनाम्थी अहमता ॥
(४)
उषा गुथ्दै पस्थी, हिमसगरमा, स्वेत पगरी
मलेङ्कोट् पाखैमा, ढकमक हुने, पुष्प लहरी ।
अँधेरी खोल्सी ती, छङ छङ धरी, संगित कडी
अहोरात्रै बित्थे, घुमि म तटका, कुञ्ज रमणी ॥
(५)
कता अल्झिस् "भौते", किन सुरु भए, यी उँध-गति
धरा यस्तो त्याग्ने, कुन दिन भयो, धृष्ट कुमति ।
म जाउँ त्यो स्वर्गै, पनि नसकिने, विर्सन रति
म जन्मेँको माटो, दिन दिन गएँ, सम्झन अति ॥
(६)
*** *** *** ***
:)
-भउते

ह्यात्तेरी, दोश्रो गजलमा त ह्रस्व-दीर्घ त बबाल नै ( "थरि" "भरि" "सरि" "धरि" "गरि" ) भएछ लौ ! पहिलोमा नि एक-दुई ठाउँ गल्ति देखेँ। धन्यबाद गौतम-जी गल्तिहरु औँल्याइदिनु भएकोमा। त्यो काफिया मिलाउन ह्रस्व-दीर्घ बिगारेको हैन। काफीयाकै लागि त्यति सारो गर्न पर्दैन जस्तो लाग्छ, ह्रस्व-इ र दीर्घ-ई उस्तै सुनिने भएकोले। तपाईँका सबै सल्लाह मुनासिब छन्।

अनि त्यो "धरि" भनेको "पनि" जस्तै हैन र भन्या? म त त्यै सोँचेर "केहि नपाए पनि खोजे मैले यहाँ" भन्न खोजेको।
somewhereondearth -जी, धन्यबाद। सासै रोकिने त के होस र !

बिर्खे-जी, हे हे, मन भरङ्गै भो रे ! धन्यबाद।

ठुल्नानी,

शिरिष-गुरु, लु प्रभो ! प्रतिक्षामा छु। पुच्छर समाउने भनेको, गुरु त कता हो कता पुगिसक्नु भो। अब त खुट्टाको डोब पच्छ्याउन नि गाह्रो भैसक्यो।

सुमेधु-जी, धन्यबाद। उतैबाट हो हजुर ?

मौन पाठकहरुलाई नि धन्यबाद है।

भौते जी,
तपाईंका गजल हरु अती नै राम्रा त छन नै। सबै भन्दा बढी त त्यो शुरुको स्याङ्जा को बारेमा लेखिएको कबिता अती नै दामी लाग्यो मलाई।

Beautiful! I'm speechless. When I read your kavita, I get goosebumps, and it's darn hot in MD. Dhanya hos pravo!

bhaute daa

Bhaute

I am thankful to you. I got the idea immediately after reading your ghazal. I told you I will be writing in positive note. ह्रश्व दीर्ध के मिल्या छ छैन थाहा भएन !




गुनकेशरि सुनाखरी भेटें आफै भित्र
के पो खोज्नु अरु ? मन्जरी भेटें आफै भित्र !

बिट्टाले अब सच्चा <--> झुठ्ठा साबित हुंदैन !
ठट्टा नहुने कचहरी भेटें आफै भित्र !

ऊप्रान्त पाप रोक्ने प्रहरी भेटें आफै भित्र
पश्चाताप पखाल्ने पोखरी भेटें आफै भित्र !

मनभेद मतभेद होला र कसैगरि ?
स्तर सबैको उस्तै बराबरी भेटें आफै भित्र !

काल- कोठरीको डरले म चुप रहन्न,
दौतरी सहितका नगरी भेटें आफै भित्र !

भो दोहरीको पक्ष बिपक्षमा नबोलाउ
निरन्तरताको आन्ताक्षरी भेटें आफै भित्र !

मकर तन्त्र जी, धन्यबाद।

सितरा-दिज्यू, द्याट वज सो स्वीट के। धन्यबाद !

ठुल्नानी,
शिरिष गुरु,
गुनकेशरि सुनाखरी भेटें आफै भित्र
के पो खोज्नु अरु ? मन्जरी भेटें आफै भित्र !

That was simply awesome, Guru ! यसैले त धानिराखेको छ जीन्दगीको अर्को पाटो।

गजब छ !

चौतारीमा राखेको, यता सङग्रहमा नि राख्न मन लाग्यो।

भउतेको गजल -२५

                               -भउते काजी

 नबली      दीपमा    तेल     सक्कियो

 उमेर यो    "खेल -खेल" सक्कियो

 

जब    उनको       सिउँदो     रङ्गियो

 भीडमा      ठेलमठेल        सक्कियो

 

अचानक     सालीको   उपस्थितीले

दिदी -भिनाजुको  मेल सक्कियो

 

ठुँग्यो ठुँग्यो    अनि नपाई स्वाद

ठानियो कि कतै   बेल सक्कियो

 

परिबन्दमा      आफै      फसेपछि

सकुनीको     जालझेल   सक्कियो
              ***   ***   ***

* "खेल-खेल" = ख्याल ख्याल :-)

भूमिका चौतारीआँ बाधिसक्या हुनाले सोझै भन्छु, सालीवाला शेर किन खुप मन परो भनेर ।

जस्तो कि चौतारीमा भनिसके, यो शेरको शब्दचयन, वा अझ यसो भन्न चाहुँला, यसको उपमाचयन (साली, दिदी, भिनाजु ) ले यसलाई केही अवान्छनिय ध्वनी दिएको अवश्य छ । तर यसको भाव जे हो त्यसले एउटा विराट, सार्वभौमिक, सार्वकालिन किन्तु सामान्यतया वर्जित वा अपरिक्षित सत्यको उद्‍घाटन गरेको छ ।

कतिपय सम्बन्धहरु र कतिपय अवस्थामा सबै सम्बन्धहरुलाई हामी स्वयंसिद्ध, स्वयम्भू, अचल र पूर्ण भनेर भन्छौं, मान्छौं वा विश्वासै गर्छौं । र तिनीहरुको परीक्षा नहुन्जेल तिनीहरुमा प्रश्न पनि उठाईदैन । भनें नि, तिनीहरु स्वयंसिद्ध, असंदिग्ध, पवित्र मानिएर रहेका हुन्छन् । तर जब शक्तिशाली र मोहक वाह्यतत्वको आगमन हुन्छ, तब पोल खुल्छ ।

र यसरी वाह्य तत्वको उपस्थितिले मिथ्याको उद्‍घाटन हुने कथा बोल्ने भउतेज्यूको शेर मलाई घाघडान जँचेको हो ।

त्यत्ति हो ल भउतेज्यू, मेरो कुरा ।

Nepe

गुरुको सुझाव कहिले आउँछ भनेर कुरिराखेको म। आएर नि लुकिसकेछ। माफ गर्नुहोला है, पहिले देखिन छु!
शेरलाई जसरी अर्थलगाइदिनु भो, साह्रै खुशी लाग्यो। वास्तवमा म केही दिन देखि अथाह ठानिने विश्वासको धरातल धसिन कति सानो घटना काफी हुन्छ भन्ने भावमा घुमिराखेको थिएँ। त्यस्तैमा यो साली-भेना-दिदीको सम्बन्ध छिर्यो। सायद यो उपमा प्रयोग हुनुमा साझाकै हाँसो ठट्टाको देन छ।

सामाजिक रुपले वर्जित/अपमानित (विशेषत महिलावृन्दले अपमानित ठान्ने) तर अस्तित्वमा रहेको साली-भेना-दिदीको त्रिशँकु विश्वाश/अविश्वाशको सम्बन्धले मेरो भावलाई प्रतिनिधित्व गर्छ कि भनेर प्रयोग गरेको हुँ। पाठकले (चौतारीमा प्रतिकृया जनाउने गौतमदाइ, प्रिती भान्जी, मास्टर्नीभावी र बिर्खे जिम्माल लगाएत सबै) यसलाई केवल उपमाकै रुपमा मात्र लिइदिनुभए आभारी हुनेथिएँ।

हुन त यस्तै प्रसँग अलिक पहिले "मर्दाङ्गिनी" शब्द प्रयोग गर्दा पनि उठेको थियो क्या रे।

अझै थप्नु पर्दा, दोश्रो शेरमा खाली सिउँदोलाई अनगिन्ती सम्भावना/आशा र रङ्गिन सिउँदोलाई ति सम्भावना/आशाको अन्त्यको रुपमा प्रश्तुत गरेँ। साएद धेरै अर्थमा प्रयोग भैसकेका उपमाहरु भएर यी साली-भेना-सिउँदोहरुले स्पष्ट र गह्रौँ भाव बोक्न सकेनन् कि ।

हजुरको समालोचनाको लागि म आभारी छु।

लामै भाषन ठोकियो क्या रे।

देवरजी,
मेरो लेखाइ त एकदम सकारात्मक थियो त। :)

'यसलाई केवल उपमाकै रुपमा मात्र लिइदिनुभए आभारी हुनेथिएँ।'--चौतारीको साली-भेनाको हाँसखेलकै कुरो हो भने -अर्को रुपमा पनि आउन सक्छ र भन्छु?

धन्य हुनेछिन साली जो देवरजीलाइ 'जिजु' भन्ने महान अबसर पाउनेछिन।