मेरो स्याङजा: मेरो सम्झना
(शिखरिणी छन्दमा)

छुदै माताजीका, चरणतलमा, जान्छु म भनी
रुदै आज्ञा दिन्छिन्, दुखित मनले, पुज्य जननी ।
म आएँ पाताल्मा, तर मन उतै, बाल्-हठ गरी
सयर् मै स्याङ्जाका, एक एक गरी, स्वर्ग नगरी॥
(१)
कुभिण्डे, नौडाँडा, सकल पथका, भीर पहरा
उकाली ओराली, अनि निकटका, स्वच्छ छहरा ।
छिचोल्दै राङ्खोला, अलि पर झरी, मिर्दि बगर
दिसिँकोट्, चापाकोट्, वरपर बिते शैशव-पला ॥
(२)
पहाड्की चेली शीतल जलभरी, काँस-करुवा
दरौँ की शिर्वारी, हर क्षण तयार्, पुज्न वटुवा
बुलाँकी नाकैमा, झलमल परी, पल्टन हुँदी ।
मसक्कै मस्किन्थिन्, उपल घरक,गुर्सिनी दिदी ॥
(३)
असार्-साउन् बर्षा, रुझि रुझि म खेल्थे अनमत्तै
सुसाम्थ्यो सल्लेरी, रति भर नमान्ने डर कतै ।
घमण्डी थी आँधी, नसुनु यसको, कल्कल उता
उठाम्थी यो वासै, क्षण भर सुनाम्थी अहमता ॥
(४)
उषा गुथ्दै पस्थी, हिमसगरमा, स्वेत पगरी
मलेङ्कोट् पाखैमा, ढकमक हुने, पुष्प लहरी ।
अँधेरी खोल्सी ती, छङ छङ धरी, संगित कडी
अहोरात्रै बित्थे, घुमि म तटका, कुञ्ज रमणी ॥
(५)
कता अल्झिस् "भौते", किन सुरु भए, यी उँध-गति
धरा यस्तो त्याग्ने, कुन दिन भयो, धृष्ट कुमति ।
म जाउँ त्यो स्वर्गै, पनि नसकिने, विर्सन रति
म जन्मेँको माटो, दिन दिन गएँ, सम्झन अति ॥
(६)
*** *** *** ***
:)
-भउते

एक अनुभव, दुई गजल।

वाह गुरु वाह्!!!!!!!!!
गजल लेख्नु भनेको यस्तो पो!


सहरा थरि थरि खोजें मैले यहाँ,
चौधै भुबन भरि खोजें मैले यहाँ।

तपाईंको खोज र मेरो खोज उस्तै उस्तै हो। फरक खोजको बिषय हुन सक्ला। तारेमाम्।

भउतेजी (देवरजी),
धेरै पछी हजुरको गजल पढन पाउदा निकै खुशीलाग्यो। ह्जुर्को गजलहरु असाद्यै मन पर्छ।बेला बखत यस्तै पढन पाइराखुम है त
मुल्यांक्न गर्ने क्ष् मता त राख्न सक्तिन 'सरल शब्दमा मार्मिक भाव'दुइटै राम्रो लाग्यो तर पहिलो गजलको अन्तिम हरफ निकै मनपर्‍यो

:)

राहुलदाइ, धन्यबाद प्रशंशाका शब्दका लागि। तर शब्दहरु साँचिराख्नुस है। धन भन्दा फरक------शब्द अपुरणीय हुन्छ।

मिस-जी, म जे बोल्छु त्यै लेख्छु। गहिरिएर सोँचेर लेख्ने क्षमता ममा छैन, त्यसैले म बोलेको बुझ्नेले मैले लेखेको सजिलै बुझ्छ र म सोही चाह्छु। उच्च भाषाको प्रयोग मेरो पहुँच बाहिरको कुरा हो। पाल्नु भो, मन पराइदिनु भो धेरै धेरै धन्यबाद।

साह्रै राम्रा गजलहरु भउतेजी! अरु पनि जाओस्।

बरु त्यो "---भुवन भरी---"मा "भरी" को प्रयोग नमिलेको हो कि? 'भुवन' सबैतिर चहारेको अर्थमा हो भने 'भुवनभरि' हुन्छ, जुन अरु काफियासंग अलि नमिल्ला। (हुनत, नेपालीमा ह्रस्व-दीर्घको उच्चारणले केहि फरक पार्दैन, त्यसैले मिल्ला पनि।) 'भुवनमा भरेर' भन्ने अर्थमा हो भने 'भरी' मिल्छ, तर भउतेको अर्थ त्यो होइन होला।
अनि 'हराए सरी' को साटो जोडेरै 'हराएसरी' ठिक होइन र?
'केही नपाए धरी---' मा 'धरी' को प्रयोग पनि अप्ठेरो लाग्यो। "घरमा चामल धरी छैन।" भन्ने उदाहरणको हिसाबले हेर्दा "नपाई ----धरी" गर्दा राम्रो होला कि? "----" मा 'माया' राख्दा हुन्छ कि जस्तो लाग्या थियो, तर मायै पाए पछि त किन अरि केहि खोज्नुपर्ला र? त्यै नपाएर यो गजल बन्यो, कि कसो?!

अनि माथिल्लो गजलले त भउते अझै भट्टराइ बूढाकै दोस्ती रहेको देखाउँछ नि! साँच्ची हो भन्या?!

छूचो मुख चिलाएकोले नबोली बस्न सकिएन, माफ पाउँ!

अन्तिम २ ले मेरो सास रोकियो।।।।

धुत् भउते, मन नै भरङ्ग बनाइदियो यार!

भेटिन खै एक लौ खोजेँ जहाँ तहाँ
असम्भव! कि परी खोजेँ मैले यहाँ

दा----मी गयो!

र अर्को, अर्थात् पहिलो गजलको मतला-

बोकि ल्याएँ चुरा पोते थमाउन सकिएन
अफशोच तिम्रो हात समाउन सकिएन

गजल आउँछ जस्तो त लागिराको थियो निकै पहिले देखि नै। जे होस प्रतिक्षाको फल मिठो रहेछ।

धन्यवाद्!

birkhe dadu

bhaute,

gajjab chan lau ! Dikdari ta majja_ko shrot bha justo cha !

Its difficult to produce such expressions with relatively longer refrains.

pacchillo ghazal ma ali editing chaiya justo cha !

Actually, I got some inspiration from your later ghazal and I shall attribute to you if I produce one. But it will on positive note.

keep going...

मलाई त श्याङ्जाका सकल गाउँहरूको सयर गराउनु भो सरुभक्त द्वितीयजी। साधुवाद !!!

ह्यात्तेरी, दोश्रो गजलमा त ह्रस्व-दीर्घ त बबाल नै ( "थरि" "भरि" "सरि" "धरि" "गरि" ) भएछ लौ ! पहिलोमा नि एक-दुई ठाउँ गल्ति देखेँ। धन्यबाद गौतम-जी गल्तिहरु औँल्याइदिनु भएकोमा। त्यो काफिया मिलाउन ह्रस्व-दीर्घ बिगारेको हैन। काफीयाकै लागि त्यति सारो गर्न पर्दैन जस्तो लाग्छ, ह्रस्व-इ र दीर्घ-ई उस्तै सुनिने भएकोले। तपाईँका सबै सल्लाह मुनासिब छन्।

अनि त्यो "धरि" भनेको "पनि" जस्तै हैन र भन्या? म त त्यै सोँचेर "केहि नपाए पनि खोजे मैले यहाँ" भन्न खोजेको।
somewhereondearth -जी, धन्यबाद। सासै रोकिने त के होस र !

बिर्खे-जी, हे हे, मन भरङ्गै भो रे ! धन्यबाद।

ठुल्नानी,

शिरिष-गुरु, लु प्रभो ! प्रतिक्षामा छु। पुच्छर समाउने भनेको, गुरु त कता हो कता पुगिसक्नु भो। अब त खुट्टाको डोब पच्छ्याउन नि गाह्रो भैसक्यो।

सुमेधु-जी, धन्यबाद। उतैबाट हो हजुर ?

मौन पाठकहरुलाई नि धन्यबाद है।

भौते जी,
तपाईंका गजल हरु अती नै राम्रा त छन नै। सबै भन्दा बढी त त्यो शुरुको स्याङ्जा को बारेमा लेखिएको कबिता अती नै दामी लाग्यो मलाई।

Beautiful! I'm speechless. When I read your kavita, I get goosebumps, and it's darn hot in MD. Dhanya hos pravo!

bhaute daa

Bhaute

I am thankful to you. I got the idea immediately after reading your ghazal. I told you I will be writing in positive note. ह्रश्व दीर्ध के मिल्या छ छैन थाहा भएन !




गुनकेशरि सुनाखरी भेटें आफै भित्र
के पो खोज्नु अरु ? मन्जरी भेटें आफै भित्र !

बिट्टाले अब सच्चा <--> झुठ्ठा साबित हुंदैन !
ठट्टा नहुने कचहरी भेटें आफै भित्र !

ऊप्रान्त पाप रोक्ने प्रहरी भेटें आफै भित्र
पश्चाताप पखाल्ने पोखरी भेटें आफै भित्र !

मनभेद मतभेद होला र कसैगरि ?
स्तर सबैको उस्तै बराबरी भेटें आफै भित्र !

काल- कोठरीको डरले म चुप रहन्न,
दौतरी सहितका नगरी भेटें आफै भित्र !

भो दोहरीको पक्ष बिपक्षमा नबोलाउ
निरन्तरताको आन्ताक्षरी भेटें आफै भित्र !

मकर तन्त्र जी, धन्यबाद।

सितरा-दिज्यू, द्याट वज सो स्वीट के। धन्यबाद !

ठुल्नानी,
शिरिष गुरु,
गुनकेशरि सुनाखरी भेटें आफै भित्र
के पो खोज्नु अरु ? मन्जरी भेटें आफै भित्र !

That was simply awesome, Guru ! यसैले त धानिराखेको छ जीन्दगीको अर्को पाटो।

गजब छ !

चौतारीमा राखेको, यता सङग्रहमा नि राख्न मन लाग्यो।

भउतेको गजल -२५

                               -भउते काजी

 नबली      दीपमा    तेल     सक्कियो

 उमेर यो    "खेल -खेल" सक्कियो

 

जब    उनको       सिउँदो     रङ्गियो

 भीडमा      ठेलमठेल        सक्कियो

 

अचानक     सालीको   उपस्थितीले

दिदी -भिनाजुको  मेल सक्कियो

 

ठुँग्यो ठुँग्यो    अनि नपाई स्वाद

ठानियो कि कतै   बेल सक्कियो

 

परिबन्दमा      आफै      फसेपछि

सकुनीको     जालझेल   सक्कियो
              ***   ***   ***

* "खेल-खेल" = ख्याल ख्याल :-)

भूमिका चौतारीआँ बाधिसक्या हुनाले सोझै भन्छु, सालीवाला शेर किन खुप मन परो भनेर ।

जस्तो कि चौतारीमा भनिसके, यो शेरको शब्दचयन, वा अझ यसो भन्न चाहुँला, यसको उपमाचयन (साली, दिदी, भिनाजु ) ले यसलाई केही अवान्छनिय ध्वनी दिएको अवश्य छ । तर यसको भाव जे हो त्यसले एउटा विराट, सार्वभौमिक, सार्वकालिन किन्तु सामान्यतया वर्जित वा अपरिक्षित सत्यको उद्‍घाटन गरेको छ ।

कतिपय सम्बन्धहरु र कतिपय अवस्थामा सबै सम्बन्धहरुलाई हामी स्वयंसिद्ध, स्वयम्भू, अचल र पूर्ण भनेर भन्छौं, मान्छौं वा विश्वासै गर्छौं । र तिनीहरुको परीक्षा नहुन्जेल तिनीहरुमा प्रश्न पनि उठाईदैन । भनें नि, तिनीहरु स्वयंसिद्ध, असंदिग्ध, पवित्र मानिएर रहेका हुन्छन् । तर जब शक्तिशाली र मोहक वाह्यतत्वको आगमन हुन्छ, तब पोल खुल्छ ।

र यसरी वाह्य तत्वको उपस्थितिले मिथ्याको उद्‍घाटन हुने कथा बोल्ने भउतेज्यूको शेर मलाई घाघडान जँचेको हो ।

त्यत्ति हो ल भउतेज्यू, मेरो कुरा ।

Nepe

गुरुको सुझाव कहिले आउँछ भनेर कुरिराखेको म। आएर नि लुकिसकेछ। माफ गर्नुहोला है, पहिले देखिन छु!
शेरलाई जसरी अर्थलगाइदिनु भो, साह्रै खुशी लाग्यो। वास्तवमा म केही दिन देखि अथाह ठानिने विश्वासको धरातल धसिन कति सानो घटना काफी हुन्छ भन्ने भावमा घुमिराखेको थिएँ। त्यस्तैमा यो साली-भेना-दिदीको सम्बन्ध छिर्यो। सायद यो उपमा प्रयोग हुनुमा साझाकै हाँसो ठट्टाको देन छ।

सामाजिक रुपले वर्जित/अपमानित (विशेषत महिलावृन्दले अपमानित ठान्ने) तर अस्तित्वमा रहेको साली-भेना-दिदीको त्रिशँकु विश्वाश/अविश्वाशको सम्बन्धले मेरो भावलाई प्रतिनिधित्व गर्छ कि भनेर प्रयोग गरेको हुँ। पाठकले (चौतारीमा प्रतिकृया जनाउने गौतमदाइ, प्रिती भान्जी, मास्टर्नीभावी र बिर्खे जिम्माल लगाएत सबै) यसलाई केवल उपमाकै रुपमा मात्र लिइदिनुभए आभारी हुनेथिएँ।

हुन त यस्तै प्रसँग अलिक पहिले "मर्दाङ्गिनी" शब्द प्रयोग गर्दा पनि उठेको थियो क्या रे।

अझै थप्नु पर्दा, दोश्रो शेरमा खाली सिउँदोलाई अनगिन्ती सम्भावना/आशा र रङ्गिन सिउँदोलाई ति सम्भावना/आशाको अन्त्यको रुपमा प्रश्तुत गरेँ। साएद धेरै अर्थमा प्रयोग भैसकेका उपमाहरु भएर यी साली-भेना-सिउँदोहरुले स्पष्ट र गह्रौँ भाव बोक्न सकेनन् कि ।

हजुरको समालोचनाको लागि म आभारी छु।

लामै भाषन ठोकियो क्या रे।

देवरजी,
मेरो लेखाइ त एकदम सकारात्मक थियो त। :)

'यसलाई केवल उपमाकै रुपमा मात्र लिइदिनुभए आभारी हुनेथिएँ।'--चौतारीको साली-भेनाको हाँसखेलकै कुरो हो भने -अर्को रुपमा पनि आउन सक्छ र भन्छु?

धन्य हुनेछिन साली जो देवरजीलाइ 'जिजु' भन्ने महान अबसर पाउनेछिन।